100 jaar Simavi: een terugblik
Honderd jaar. Dat zijn meerdere generaties van mensen die zich hebben ingezet voor gezondheid, gelijkwaardigheid en toegang tot schoon water. In de afgelopen eeuw is Simavi veranderd van een stichting die hulp bracht naar een organisatie die werkt aan systeemverandering. Want de strijd voor water, gelijkheid en rechtvaardigheid is nog lang niet voorbij.
1925-1950: Waar het begon
In 1925 ontstaat een idee dat honderd jaar later nog steeds mensenlevens beïnvloedt. Hubertus Bervoets, voormalig zendingsarts, en zijn vrouw Louise Leonore Bervoets-van Ewijck, een ervaren verpleegkundige, richtten samen de ‘Stichting Inzake Medische Aangelegenheden Voor Inheemschen’ op – Simavi.
Simavi werd geboren vanuit het besef dat de medische zorg in de koloniën ernstig tekortschoot. Het echtpaar Bervoets – met hun wortels in de zending, maar bewust van de nadelen van zendingsretoriek – wilde praktische medische hulp bieden én lokale zorgverleners opleiden. Niet alleen Nederlandse artsen, maar juist ook Indonesische vroedvrouwen, moesten hun plek krijgen in het zorgsysteem.
Toch was ook deze missie zeker niet vrij van koloniale denkbeelden. De vroege communicatie van Simavi spreekt over de ‘geestelijke opheffing’ van de Javaanse bevolking en de noodzaak om hen te bekeren tot Westerse geneeskunde. Lokale geneeswijzen werden geridiculiseerd, en Westerse kennis als superieur gezien.
Die tegenstrijdigheid – oprechte zorg en tegelijkertijd structureel ongelijkwaardigheid – loopt als een draad door de eerste decennia van Simavi heen.
Wist je dat...
Louise Leonore Bervoets hoofdverpleegkundige was in het zendelingenziekenhuis in Modjowarno en daar al voor Simavi’s oprichting lokale vroedvrouwen opleidde.
Zij tegelijk met haar man geridderd werd, maar haar naam later uit het officiële oprichtingsverhaal van Simavi verdween.
In 1925 Simavi stelde: ‘Er moet een gehele omkering in ’t geestesleven van den Javaan komen...’ – een zin die het koloniale gedachtegoed van die tijd benadrukt.
1950-1975: Dekolonisatie en de blinde vlek van de hulpverlener
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hield Simavi zich stil. In 1947 pakte Simavi de activiteiten weer op. De bezetting van de Japanners was sinds 1945 voorbij, dus de Nederlanders hadden het gevoel dat ze verder konden gaan waar ze gebleven waren in Indonesië, zowel met regeren als met het bieden van hulp. Daarbij gingen ze voorbij aan het feit dat de Indonesiërs zelf twee dagen na de capitulatie van Japan al de Republiek Indonesië hadden uitgeroepen.
Ook na de onafhankelijkheid van Indonesië blijft het perspectief binnen Simavi vaak ongemerkt koloniaal. De mensen aan wie hulp geboden wordt, worden weliswaar beschreven als ‘gewone mensen’, maar vaak met een paternalistische ondertoon.
Toch is er ook beweging. In deze decennia ontstaat ook de eerste vorm van structurele ontwikkelingssamenwerking. Niet langer draait het alleen om medische spoedhulp, maar ook om de bredere context: onderwijs, hygiëne, voedsel. Simavi blijft in de praktijk nog vooral spullen en middelen leveren aan Nederlandse artsen in het buitenland, maar de toon begint te verschuiven.
Het zou nog decennia duren voor Simavi haar huidige koers zou varen. Maar in deze overgangstijd wordt iets belangrijks zichtbaar: de wereld verandert, en organisaties als Simavi kunnen niet achterblijven. In het stille ontwaken van het dekoloniale denken, in het besef dat hulp niet altijd onschuldig is, zit het begin van een andere benadering.
Wist je dat...
Simavi in deze periode campagne voerde met posterteksten als: ‘De Simavi-boot: drijvend ziekenhuis voor het binnenland.’
In 1972 Simavi de betekenis van haar naam veranderde: ‘Voor Inheemschen’ naar ‘Venezuela tot Indochina’, de organisatie werkt namelijk niet alleen meer in de voormalige koloniën.
Simavi stond begin jaren zeventig als één van de eerste ontwikkelingsorganisaties aan de wieg van een belangrijke adviesorgaan over ontwikkelingssamenwerking voor de overheid.
Lees het complete boekje over 100 jaar Simavi: van medische missie naar waterrechtvaardigheid
Vol foto's en interessante achtergronden
1975-2000: Van collectebus tot gezondheidssysteem
In 1975, het vijftigjarig bestaan van Simavi, is van alles in beweging. De tropenarts maakt plaats voor de gezondheidswerker uit de gemeenschap. Hulp wordt minder iets wat je brengt, en meer iets dat je samen opbouwt.
Steeds vaker is de boodschap: gezondheid begint lokaal. In de dorpen, bij vrouwen, bij schoon water. In Nederland verandert ook het gezicht van Simavi. De organisatie groeit hard: van 1,8 miljoen gulden in 1972 naar meer dan drie miljoen in 1976. Er komen televisie- en radiospotjes, vertoningen op scholen, collectebussen, ansichtkaarten en kinderboeken.
In deze periode ontstaan de eerste duidelijke speerpunten die nog altijd het werk van Simavi kenmerken: water en vrouwen. In 1989 start een grote campagne rond moeder- en kindzorg. In 1992 draait alles om drinkwater, met de slogan: ‘Schoon water, broodnodig.’
Artsen en ingenieurs denken mee over projecten en fondsenwerving. De organisatie professionaliseert – en beseft tegelijk: een pomp is pas nuttig als de mensen weten hoe je hem onderhoudt. De wereld verandert. En Simavi beweegt mee.
Wist je dat...
In 1987 ‘drinkwatervoorziening’ het hoofdthema was van Simavi’s werk – met meer dan 2.500 geslagen waterputten in India.
Het ‘Simavi-zangkoor’ optrad in kerken en buurthuizen tijdens de collecteweek en een eigen plaat maakte die je kon kopen.
De Latijnse herinterpretatie van Simavi werd: ‘Succurrens In Mundo Afflictis Viribus Iunctis’ – vrij vertaald: ‘Met vereende krachten hulp bieden aan zieken in de wereld.’
2000-2025: Water, vrouwen en de kracht van lokale verandering
Aan het begin van de eenentwintigste eeuw staat Simavi opnieuw op een kruispunt. De collectebus raakt uit beeld, de bekende tropenarts verdwijnt, het aantal particuliere donateurs daalt. Wat blijft, is het doel: gezondheid. Wat verandert is wie bepaalt hoe je daar komt.
Lokale partners, vrouwelijke leiders, dorpsorganisaties – zij nemen steeds vaker het initiatief. Simavi ondersteunt, adviseert, financiert, maar bepaalt niet langer wat er moet gebeuren. In het begin van de jaren nul wordt ‘water’ het kernwoord, en dan vooral: wie zorgt ervoor, wie lijdt onder het tekort, wie mist zeggenschap?
Het antwoord is telkens hetzelfde: vrouwen. Zij halen het water. Zij missen school of werk als er geen toilet is. Zij worden ziek, onveilig of onzichtbaar als sanitaire voorzieningen ontbreken.
Simavi werkt vanaf de jaren 2010 steeds meer in allianties. Het zijn strategische samenwerkingen, gericht op systeemverandering. Shifting the Power - de beweging naar meer gemeenschapsgestuurde initiatieven - wordt een leidend principe.
Simavi zag dat drinkwatervoorzieningen en sanitatie onlosmakelijk verbonden zijn met de gevolgen van klimaatverandering. Al in 2006 stond klimaatverandering prominent op de agenda. In 2023 begint Simavi de petitie Stop Seks voor Water. Klimaatverandering verslechtert de toegang tot water en leidt ertoe dat vrouwen en meisjes onder druk worden gezet om seks te hebben in ruil voor water. Met de petitie worden uiteindelijk meer dan 70.000 handtekeningen opgehaald. Die worden aangeboden aan de Tweede Kamer en de Special Rapporteur op water en sanitatie van de Verenigde Naties.
Wist je dat...
Simavi in 1994 nog werkte in meer dan 30 landen tegelijk – maar in de jaren 2010 het aantal terugbracht tot 6 à 8 focuslanden.
Simavi het eerste NGO-lid was van het Netherlands Water Partnership en daar een NGO-platform opzette dat mede het beleid van de overheid beïnvloedde.
In 2006 Simavi werd uitgenodigd bij de Nederlandse première van An Inconvenient Truth, waar de organisatie als een van de eersten de koppeling legt tussen klimaatverandering en waterrechtvaardigheid.
2025- : De volgende 100 jaar begint nu
Honderd jaar geschiedenis betekent honderd jaar leren, luisteren, veranderen. Het betekent erkennen waar we fout zaten, vieren waar we vooruitgang boekten, en steeds opnieuw vragen: wat is rechtvaardig, en wie beslist daarover?
We weten één ding zeker: de uitdagingen van de komende eeuw vragen om meer dan goede bedoelingen. De klimaatcrisis bedreigt toegang tot schoon water, tot voedsel, tot veiligheid. Ongelijkheid groeit. En de mensen die het hardst worden geraakt, zijn nog altijd te vaak uitgesloten van macht en middelen.
We weten niet hoe de wereld er over honderd jaar uitziet. Maar we weten wel dit:
Rechtvaardigheid vraagt om volharding. En om bondgenoten.
Dank je wel dat jij er één bent.
Drie uitgangspunten voor de toekomst
Water en een toilet voor iedereen
Schoon drinkwater, een veilig toilet en goede hygiëne. Wij vinden dat iedereen daar toegang toe moet hebben. Daarom moeten we wereldwijd onze krachten bundelen om een einde te maken aan de watercrisis.
Lokale klimaatoplossingen
De gevolgen van de klimaatcrisis laten zich overal voelen. Kwetsbare gemeenschappen moeten in staat gesteld worden om te werken aan klimaatbestendige oplossingen. Daarom blijven we druk uitoefenen voor betere klimaat-en waterfinanciering.
Een sterkere positie voor vrouwen
De ongelijke positie van vrouwen en meisjes zorgt ervoor dat er onvoldoende prioriteit wordt gegeven aan het oplossen van de watercrisis. Daarom blijven we investeren in hun kracht, hun netwerken, hun leiderschap.
Lees het complete boekje 100 jaar Simavi: van medische missie tot waterrechtvaardigheid
Vol foto's en interessante achtergronden