Cecilia Ayot vecht en geeft niet op tot seks in ruil voor water tot het verleden behoort

Tekst: Nicera Wanjiru

Waarschuwing: dit artikel bevat content over (seksueel) geweld

In Kenia neemt sextortion een wel heel extreme vorm aan. Vrouwen en meisjes worden onder druk gezet om seks te hebben in ruil voor een eerste levensbehoefte: water. De Keniaanse politica Cecilia Ayot besloot te vechten voor de rechten van haar kiezers door de strijd aan te gaan met de kartels die deze gruwelijkheid in stand houden. Helaas kwam haar dit duur te staan; ze verloor haar politieke zetel. Maar ze belooft niet op te geven totdat seks in ruil voor water tot het verleden behoort.

Water is een constante bron van angst, trauma en psychologisch leed

Ik heb met Cecilia Ayot, voormalige volksvertegenwoordiger van Nairobi County, afgesproken in Kibera. Deze informele nederzetting, ook bekend als The Chocolate City vanwege de roestige bruinachtige ijzeren platen, heeft zoals de meeste sloppenwijken te kampen met permanente waterproblemen, wat leidt tot een strijd om het kostbare goed. Water is een natuurlijke hulpbron die niet alleen essentieel is voor het behoud van alle leven, maar ook voor de sociaal-economische groei van de mens.

Helaas is het ook een constante bron van angst, trauma en psychologisch leed geworden door de stijgende vraag en kartels die alleen geïnteresseerd zijn in het maken van winst, zonder enig respect voor menselijk leven. De zogenaamde ‘waterkartels’ blijven een moeilijk probleem voor de opeenvolgende regeringen. En het allerergste is nog dat hun waterpunten plekken zijn geworden waar sextortion volop plaatsvindt.

“Sextortion verwijst naar seksuele uitbuiting waarbij machtsmisbruik het dwangmiddel is, in dit geval in ruil voor water, terwijl water een basisbehoefte is die de overheid gratis zou moeten verstrekken”, aldus Cecilia. “Aangezien de kartels weten dat deze gezinnen niet veel hebben, vragen ze seks in plaats van geld, zowel van schoolgaande meisjes als van getrouwde vrouwen. De waterschaarste leidt meestal tot zeer lange rijen, waardoor de vrouw die seks kan hebben met de waterverkoper of het kartel voorrang krijgt.”

“Dit is mensonterend voor deze vrouwen en het verergert andere sociaal-economische problemen voor hen, terwijl het ook gevolgen heeft voor de schoolprestaties van meisjes, die hun toevlucht zoeken in drugs of op jonge leeftijd trouwen. Door de invloed en macht die deze kartels uitoefenen, moeten personen die het wagen hen te verraden meestal noodgedwongen verhuizen doordat ze worden bedreigd. In onze gemeenschap hou je jezelf voor de gek als je denkt dat de politie je beschermt, want er gebeurt nooit iets als je aangifte doet.”

“Zo worden vele levens vernietigd, omdat de meeste van deze meisjes op zeer jonge leeftijd worden besmet met hiv, iets wat steeds vaker voorkomt. Bijna alle waterpunten in Laini Saba zijn in handen van kartels die de kosten bepalen, wat leidt tot hoge prijzen, vooral wanneer er schaarste is. Afgezien van de kosten, vindt er bij deze waterpunten volop sextortion plaats”, zegt ze.

“Het begon lang geleden. Ik ken mensen, goede vrienden en familieleden, die hier slachtoffer van zijn geworden. Ik zie de gevolgen elke dag; sommigen waren besmet met hiv/aids en stierven. Zelfs op dit moment is het aantal meisjes en vrouwen dat wordt besmet nog zeer hoog. Ik praat eigenlijk liever niet over dit onderwerp”, zegt ze, terwijl ze probeert haar tranen te bedwingen.

“Toen we jong waren, haalden we 's nachts water bij de golfbaan, omdat dat het enige moment was waarop je gratis water kon krijgen. In die tijd was ik getuige van verschrikkelijke dingen. Jonge meisjes werden verkracht en op dit moment leven sommigen niet meer, terwijl anderen drugsverslaafd zijn. Slechts enkelen zijn het trauma te boven gekomen.”

Worden de problemen opzettelijk in stand gehouden?

Op de vraag hoe de kartels moeten worden aangepakt, geeft de voormalige politica toe dat ze misschien niet de oplossing heeft, maar wel enkele adviezen. “We moeten dit anders aanpakken, te beginnen met positief opvoeden en de regering moet actie ondernemen. De vraag is: waarom hebben we geen water? Ze zeggen steeds dat we geen land hebben, maar als ze wegen willen aanleggen, slopen ze structuren en zorgen ze ervoor dat er plaats wordt gemaakt. Waarom kunnen ze niet hetzelfde doen met de bouw van waterpunten? Water in Laini Saba is duurder dan op elke andere plaats in Kibera!”

Op het hoogtepunt van de pandemie boorde de Nairobi Metropolitan Service putten in elke gemeenschap, ook in die van Cecilia, hoewel ze vermoedt dat er misschien gevestigde belangen waren bij de projecten: “We moeten begrijpen waarom ze werden gemaakt, want dat was niet de oplossing. Ze werden gemaakt omdat er mensen waren die contracten wilden. In Laini Saba bijvoorbeeld, waar een put werd geboord, waren de leiders van het gebied er niet bij betrokken, dus voor mij was dat een halfbakken oplossing.”

“De Nairobi Water Company is een volledige dochteronderneming van de County Government van Nairobi. Als ze het waterprobleem willen oplossen, waarom leggen ze dan niet gewoon leidingen aan, plaatsen ze een paar waterpunten en gaan ze daar na verloop van tijd mee door om een continue watervoorziening tegen zeer betaalbare tarieven mogelijk te maken? Ik denk dat al deze problemen opzettelijk in stand worden gehouden, waarbij alle vingers naar de overheid moeten wijzen.”

Wetsvoorstel in het belang van toekomstige generaties

“Aangezien zij geen actie ondernemen, hebben ontwikkelingspartners de mogelijkheid om met lokale organisaties samen te werken om dit te realiseren. Als we naar de gemeenschap gaan, kunnen we ook zorgen voor centra voor slachtofferhulp en counseling, omdat de meeste van onze meisjes niet meer in hun levensonderhoud kunnen voorzien door wat hen is overkomen toen ze jong waren”, vertelt ze.

“Dat is een heel lastige vraag”, zegt ze als haar gevraagd wordt wat ze heeft bereikt in haar politieke carrière. “MCA’s (Members of County Assembly) zijn gewoon volksvertegenwoordigers, dus de dingen die de meeste mensen van ons verwachten, komen niet overeen met wat we doen. We hebben een wijkontwikkelingsfonds van 14 miljoen shilling (116.000 dollar), maar helaas beslist de huidige regering wat hiermee gebeurt en brengt het veel bureaucratie met zich mee.”

“Ik heb deelgenomen aan veel moties, waaronder de begrotingsverhoging, en we hebben veel wetsvoorstellen aangenomen, maar ze moeten nog worden uitgevoerd. MCA’s moeten worden beoordeeld op basis van hun succesvolle wetgevingsbeleid. Zo was het wetsvoorstel over sextortion waar ik me sterk voor maakte nog in een vroeg voorbereidingsstadium met de betrokken organisaties. Toen sloeg Covid toe en kwam alles tot stilstand.”

“Ter informatie: een wetsvoorstel aannemen is niet eenvoudig, je hebt geld nodig om te netwerken en te lobbyen. Ik zou graag deel uitmaken van dit specifieke wetsvoorstel, dus ik zal deze organisaties in contact brengen met andere politici om ervoor te zorgen dat het wordt doorgezet. Dit in het belang van ons volk en de toekomstige generaties”, zegt ze.

In haar strijd om de rechten van haar volk te verdedigen, moet ze ook de strijd aangaan met de kartels. “Toen een aan een gezondheidscentrum verbonden waterput in Kibera werd verwoest, kwam een hele wijk zonder water te zitten. Ik liet een watertruck komen om de situatie te redden, maar die werd tegengehouden en teruggestuurd door de kartels omdat hij een bedreiging vormde voor hun belangen en machtspositie.”

Een vrouw die ook activiste is, was een enorme bedreiging

“Ze spanden samen en sponsorden een van hun eigen mensen om het tegen mij op te nemen voor de nominatie van onze partij. Ze vreesden dat mijn activisme uiteindelijk zou leiden tot de sluiting van hun bedrijven waar vaak sextortion plaatsvindt. Ik was ze te slim af, hoewel ik won met een marge van slechts driehonderd stemmen. Toen ze dit zagen, herpakten ze zich, zamelden meer geld in en adviseerden mijn tegenstander om mee te dingen naar de zetel via een onafhankelijk lijst, wat volgens onze wet is toegestaan. Helaas verloor ik bij de algemene verkiezingen van de door het kartel gesteunde tegenstander.”

“Ik streed tegen de kartels. Vergeet niet dat deze overtreders meestal de slachtoffers bedreigen, dus een vrouw die ook activiste is, was een enorme bedreiging voor hen en hun activiteiten. Ik werd bedreigd en een prostituee genoemd, wat er helaas bij hoort voor de meeste vrouwen in de politiek. Door mijn activisme en de strijd tegen kartels werd ik tweede bij de verkiezingen. De strijd tegen gendergerelateerd geweld moet echter worden voortgezet door de invoering van strengere wetten die ervoor zorgen dat overtreders worden gestraft.

“Ik ben van plan een korte pauze te nemen van de politiek en weer te gaan werken aan mijn projecten bij DADA Foundation. Ik wil met jonge vrouwen blijven werken en me richten op kwesties van onveiligheid. Als ik, een gerespecteerd parlementslid, gestenigd kan worden, dan maakt die anonieme jonge vrouw helemaal geen schijn van kans. Daarnaast wil ik gaan samenwerken met partners met vergelijkbare doelen. Ik denk dat we een goed beleid moeten voeren voor economische empowerment, omdat mensen wegkwijnen in armoede en emotioneel lijden.”

“Ik probeer oplossingen van eigen bodem te bedenken voor mijn gemeenschap, aangezien ik nog steeds met hen verbonden ben. Ik heb momenteel zeeën van tijd en ben meer gefocust, dus ik kan makkelijk individuele zaken bekijken en me erin vastbijten. Bovenal gaat de strijd door om ons te verlossen van waterkartels en ik zal niet opgeven tot de dag dat water veilig toegankelijk is voor onze vrouwen en meisjes. Ooit zal water voor iedereen gratis zijn, zal sextortion uitgebannen zijn en zal seks in ruil voor water tot het verleden behoren”, besluit ze.

Simavi en geweld in de context van water en sanitatie

Vrouwen en meisjes moeten kunnen genieten van hun recht op water zonder te hoeven vrezen voor hun fysieke of emotionele welzijn. In de meeste sloppenwijken moeten ze hun huis in het holst van de nacht verlaten, lange afstanden lopen en uren in de rij staan bij de weinige beschikbare waterpunten, alleen maar om dit kostbare goed te bemachtigen.

Helaas worden deze plaatsen beheerd door mannen en jongens met een ongezond machtsgevoel die seksuele handelingen vragen aan vrouwen in ruil voor water. Vergeet niet dat de afstand tussen hun huis en deze plekken niet heel veilig is, zowel overdag als 's nachts. Dit zijn allemaal risicofactoren voor vrouwen en meisjes; het risico om te worden lastiggevallen, verkracht, ontvoerd of onder druk te worden gezet om seks te hebben voor water.

Simavi brengt dit probleem onder de aandacht door onderzoek te doen in Oeganda, Bangladesh en Nepal en degelijk bewijs te leveren van de onderliggende oorzaken van geweld tegen vrouwen en meisjes in de context van water en sanitatie. Preventie is een structureel onderdeel van alle programma's waaraan we werken. Hier wordt op toegezien door ervoor te zorgen dat voorzieningen en diensten veilig zijn voor vrouwen, door een ruimte te bieden waar ze veilig kunnen praten over waar ze mee worstelen, door genderrollen op huishoudelijk en gemeenschapsniveau te bespreken en door ervoor te zorgen dat meisjes ‘nee’ kunnen zeggen tegen sextortion. 

Dit verhaal is tot stand gekomen in samenwerking met Vice Versa Global

Benieuwd hoe we met onze partners werken aan toegang tot water en sanitatie voor vrouwen en meisjes? Lees het op de Right for her-pagina's van onze website.