COP31 in Antalya, Turkije: Wat is het en wat gebeurt er?

Wat is COP31?

COP31 staat voor de 31e Conference of the Parties bij het klimaatverdrag van de Verenigde Naties (UNFCCC). Tijdens deze klimaattop moeten overheden nieuwe stappen zetten om de klimaatcrisis te beperken en de doelstelling van maximaal 1,5 graden opwarming van het klimaat te halen. De conferentie is essentieel om wereldwijde afspraken te maken en hiervoor klimaatfinanciering te vinden. Besluiten van de COP komen tot stand op basis van consensus en gelden voor alle landen die lid zijn van het klimaatverdrag.

In de COP Blue Zone vinden de formele onderhandelingen plaats. Hier worden de belangrijkste beslissingen en onderhandelingen over klimaatverandering besproken. Deze is alleen toegankelijk voor gedelegeerden van lidstaten, waarnemers, VN-organisaties en geaccrediteerde maatschappelijke organisaties, waaronder bijvoorbeeld Simavi (binnenkort WaterAid Nederland). In de COP Green Zone komen organisaties samen om initiatieven rond duurzaamheid te delen en te netwerken.

Wat betekent UNFCCC?

De UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change) is een internationaal verdrag dat in 1992 gesloten werd tijdens de Earth Summit in Rio de Janeiro, Brazilië. Het doel van de UNFCCC is om de opwarming van de aarde tegen te gaan door de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Daarnaast is het verdrag bedoeld om oplossingen en financiering te vinden voor landen die lijden onder de gevolgen van klimaatverandering. Het verdrag vormt de basis voor internationale klimaatconferenties, zoals de jaarlijkse COP.

COP is de afkorting van Conference of the Parties, oftewel de conferentie van de partijen die het UNFCCC-verdrag hebben ondertekend. Sinds 1995 komen landen jaarlijks bijeen om afspraken te maken over klimaatbeleid. Het Akkoord van Parijs uit 2015, waarin werd afgesproken om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 1,5 graden Celsius, is een belangrijk resultaat van eerdere COP's. Het Akkoord van Parijs bestaat uit drie pilaren: mitigatie (=het terugdringen van de uitstoot), adaptatie (=het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering) en financiering (=steun vanuit rijke landen voor armere landen).

Waar vindt COP31 plaats?

COP31 zal worden gehouden in Antalya, Turkije. Deze locatie is vastgesteld met een bijzondere overeenkomst tussen Turkije en Australië.

De landen concurreerden al langer dan drie jaar met elkaar om de COP te organiseren. Na talloze discussies stemde Australië er uiteindelijk mee in dat Antalya de locatie van COP31 wordt. Hoewel Turkije als officiële gastheer zal optreden en alle logistieke en operationele aspecten van de conferentie zal faciliteren, heeft Australië een belangrijke rol.

De Australische minister Chris Bowen zal de onderhandelingen leiden en helpen bij het vormgeven van de mondiale besluitvorming over klimaatmaatregelen. Premier Anthony Albanese noemde de overeenkomst “een uitstekend resultaat” dat ervoor zorgt dat de kwesties in de Stille Oceaan centraal zullen staan in de besprekingen.

Niet iedereen is blij met deze uitkomst. Leiders van de Pacifische eilanden, waaronder Papoea-Nieuw-Guinea, uitten hun frustratie. Zij hoopten co-host te worden met Australië, maar vrezen nu dat hun stem zoals gewoonlijk gemarginaliseerd zal worden.

Over welke onderwerpen wordt gesproken tijdens een COP?

Tijdens iedere COP wordt er gesproken over onderwerpen als mitigatie, just transition, adaptatie, financiering en gender. Lees hieronder wat bedoeld wordt met deze begrippen.

• Mitigatie betekent het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen die klimaatverandering veroorzaken. De meeste broeikasgassen – de bekendste is CO2 – komen in de atmosfeer door verbranding van fossiele brandstoffen zoals steenkolen, olie en gas.
• In het Just Transition (rechtvaardige transitie) werkprogramma praten landen over de overgang naar een economie die weinig fossiele brandstoffen gebruikt op een manier dat de bevolking daar niet onder lijdt.
• Adaptatie is het aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering.
• Klimaatfinanciering gaat over het geld in de vorm van investeringen, subsidies en leningen dat nodig is voor al deze processen. Rijke landen hebben toegezegd om jaarlijks klimaatfinanciering vrij te maken voor armere landen – die hiervoor niet de middelen hebben en bovendien veel minder hebben bijgedragen aan klimaatverandering. Helaas loopt de concrete overdracht van gelden ver achter bij de gedane beloftes.
• Ook gender is een belangrijk onderdeel van klimaatacties. Vrouwen worden wereldwijd het hardst getroffen door de gevolgen van klimaatverandering en hebben minder middelen om zichzelf te beschermen of aan te passen.

Wat staat er op de agenda van COP31? 

Ten eerste staan er een aantal verplichte onderwerpen op de COP31 agenda die zijn voorgeschreven door het UNFCCC. Dit omvat een periodieke evaluatie van de 17 lange-termijndoelen van de UN Agenda 2030 voor duurzame ontwikkeling. De resultaten van eerdere COP's en internationale klimaatbijeenkomsten, zoals de Global Stocktake en de Global Goal on Adaptation, zullen verder worden besproken. 

Ook zal de discussie over fossiele brandstoffen en ontbossing voortgezet worden. Het Braziliaanse voorzitterschap zal de nieuwste resultaten delen over de overgang naar andere energiebronnen en het stoppen/omkeren van ontbossing, gebaseerd op beslissingen die tijdens COP30 werden genomen.

Met Australië als gastheer zal COP31 ook aandacht besteden aan klimaatrechtvaardigheid voor de Stille Oceaan. Er zal een pre-COP-bijeenkomst worden gehouden in een eilandstaat in de Stille Oceaan om de leiders van kwetsbare gemeenschappen een platform te bieden om de agenda verder vorm te geven.

Wie gaan er namens Nederland onderhandelen tijdens COP31?

Het klimaatbeleid van Nederland wordt grotendeels bepaald door de Europese Unie. Tijdens de COP onderhandelt de Europese Unie (EU) als één partij, op basis van de gezamenlijke positie die in de Milieuraad wordt vastgesteld. De Milieuraad is de Europese raad van alle milieuministers. Wie er namens Nederland zal onderhandelen wordt later bekendgemaakt. Bij COP30 was het de minister van Klimaat en Groene Groei minister Hermans, de watergezant Meike van Ginneken en een aantal diverse ambtenaren.

Waarom gaan NGO’s als Simavi (binnenkort WaterAid Nederland) naar COP31?

NGO’s, waaronder ontwikkelingsorganisatie Simavi, spelen een belangrijke rol door tijdens COP31 aandacht te vragen voor gemarginaliseerde groepen, zoals vrouwen en meisjes en gemeenschappen in het Mondiale Zuiden. Deze groepen en gemeenschappen dragen historisch gezien het minst bij aan klimaatverandering, maar worden het hardst getroffen door de gevolgen ervan. Simavi vraagt ook aandacht voor water en sanitatie bij klimaatadaptatie.

Simavi zal in juni als WaterAid ook naar de halfjaarlijkse meeting in Bonn gaan, waar de COP op ambtelijk niveau wordt voorbereid. Nederlandse NGO’s werken hiervoor met elkaar samen in de Internationale Klimaatcoalitie. Deze bestaat uit organisaties zoals Simavi, CARE Nederland, Mercy Corps, Action Aid, en Oxfam Novib.

Wat wil Simavi bereiken tijdens de COP?

Simavi pleit voor waterrechtvaardigheid. Dat wil zeggen dat iedereen toegang heeft tot voldoende schoon water om te drinken, voor het huishouden en voor levensonderhoud. Deze toegang tot water staat onder druk door de gevolgen van klimaatverandering: extreme droogte, verzilting van grondwater, smelten van gletsjers, extreme regenval en overstromingen. Dat leidt tot te weinig, te veel of te vies water.

Met name vrouwen en meisjes – die in veel landen verantwoordelijk zijn voor het halen van water – zijn de dupe van de gevolgen van een gebrek aan toegang tot water. Deze vrouwen en meisjes werken hard aan oplossingen hiervoor. Daarom zet Simavi zich in voor goede financiële regelingen voor klimaatadaptatie met daarin aandacht voor water en sanitatie. De focus ligt op subsidies boven leningen, zodat landen niet verder in de schulden raken.

Er is op internationaal niveau momenteel geen enkele permanente plek om beslissingen te nemen over water, waardoor plannen voor gezamenlijke actie beperkt blijven. Dit moet anders. Daarom pleit Simavi niet alleen voor een focus op water binnen bestaande klimaatverdragen, maar ook voor de creatie van een specifiek waterverdrag. 

Wat was de uitkomst van COP30?

De meningen zijn verdeeld over de uitkomst van COP30 in Belém, Brazilië. De algehele ambitie om klimaatverandering aan te pakken is niet verhoogd, met name wat betreft financiering, ontbossing en het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen. Wel stelde Colombia een verklaring op om fossiele brandstoffen uit te faseren. Nederland heeft als een van de 15 landen deze verklaring mede-ondertekend. 

Op het gebied van water, sanitatie en gender waren er wel een aantal successen. De Global Goal on Adaptation (GGA) bevat vanaf nu sterke indicatoren voor water en sanitaire voorzieningen. Een vernieuwde wereldwijde structuur zal de vooruitgang op water-gerelateerde adaptatie beter bijhouden. 

Verder werd het Belém Gender Action Plan (GAP) aangenomen, met als doel om binnen 9 jaar gendergelijkheid aan alle klimaatmaatregelen toe te voegen. Dit plan legt de nadruk op gezondheid, geweldpreventie en de bescherming van vrouwelijke milieuactivisten. Het GAP erkent ook het belang van intersectionaliteit, gezien de ongelijke last die gemarginaliseerde groepen (zoals inheemse vrouwen en vrouwen met een handicap) ervaren. 

UN Women verwelkomde het GAP, maar benadrukte ook dat het succes ervan sterk afhangt van de uitvoering. Het is vooral de vraag of er voldoende geld, technische middelen en capaciteitsopbouw voor zal worden uitgetrokken.

Wat zijn de verwachtingen van COP31?

De pogingen om het eens te worden over nieuwe procedures en regelgevingen duurt te lang en klimaatverandering laat niet op zich wachten. Daarom is de huidige verwachting dat COP31 zal focussen op de daadwerkelijke implementatie en uitvoering van klimaatbeleid. Een voorbeeld hiervan is een versnelling van de wereldwijde overstap van fossiele brandstoffen naar schone energie.

Elk land moet zijn plannen om de uitstoot tot 2035 te verminderen evalueren en hernieuwen. De plannen zouden er gezamenlijk voor moeten zorgen dat de opwarming van de aarde onder de kritieke grens van 1,5°C komt. Met de manier waarop we nu leven zal dit doel niet worden bereikt. 

De Global Goal of Adaptation (GGA) zal naar verwachting in de actieve fase komen. Dit betekent dat er duidelijkheid moet komen over de voortgang van het plan, onder andere door te meten hoeveel steun er daadwerkelijk bij de bevolking terecht is gekomen.

Met Australië als gastheer zal COP31 de wereldwijde aandacht vestigen op de levensbedreigende risico's waarmee kleine eilandstaten (SIDS) worden geconfronteerd door klimaatverandering.

Wil je op de hoogte blijven van alle updates rond COP31? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.